Mutyzm

Wyszukaj psychoterapeutę specjalizującego się w leczeniu mutyzmu.

Zadzwoń lub napisz

Co to jest mutyzm?

 

Bardzo często rodzice zastanawiają się co to jest mutyzm. Jakie są charakterystyczne objawy mutyzmu i czy w diagnozie wstępnej można wykonać samodzielnie test na mutyzm. Mutyzm bardzo często utożsamiany jest w kategorii zaburzenia mowy, jednak przede wszystkim warto rozpatrywać go w aspekcie natury psychologicznej dziecka. Dlaczego mutyzm nie powinien być łączony z uszkodzeniem ośrodków mowy ? Niestety błędna interpretacja zaburzenia jakim jest mutyzm prowadzi do trudności w jego leczeniu. 

Pomimo tego, że logopeda jest najczęściej pierwszym specjalistom do którego trafia dziecko z mutyzmem, warto zaznaczyć, że to właśnie psycholog / psychoterapeuta dziecięcy jest w stanie w ramach prowadzonej terapii pomóc zarówno dziecku, jak również rodzicom w leczeniu mutyzmu.

 

Jakie są więc prawdziwe przyczyny braku mówienia i dlaczego mutyzm powiązany jest ściśle z psychologią dziecka? Warto podkreślić, że milczenie dziecka nie jest związane z neurologicznymi przyczynami zaburzeń mowy, natomiast mutyzm rozpatrywany jest w kategorii zaburzeń lękowych. Dziecko z mutyzmem na ogół swobodnie posługuje się językiem i potrafi się komunikować w swoim najbliższym otoczeniu, w którym ma poczucie bezpieczeństwa.



Natomiast milczenie dziecka pojawia się szczególnie w sytuacjach społecznych, w których dziecko odczuwa lęk i brak pewności siebie. To wszystko sprawia, że mutyzm nie jest powiązany z problemem jąkania, opóźnieniem rozwojowym dziecka, uszkodzeniem ośrodka mowy czy autyzmem. Prawdziwe przyczyny braku mówienia są efektem rzeczywiście odczuwanego lęku.

Wracamy więc do podsumowania co to jest mutyzm?  Mutyzm opisano po raz pierwszy w 1877 roku prezentując przypadek dziecka, które wskazywało niemożność mówienia w określonych sytuacjach. Nazewnictwo w zakresie tego zaburzenia ewoluowało, początkowo określono mutyzm jako afazję dobrowolną, później zaproponowano określenie mutyzm planowany.

 

Jednak oba określenia spotkały się z krytyką w środowisku lekarzy psychiatrów i psychologów, bowiem sugerowały, że dziecko z pełną świadomością przejawia niemożność mówienia. Jednak dalsze badania mutyzmu jednoznacznie potwierdziły, że zaburzenie jest wynikiem rzeczywiście odczuwanego lęku. W 1994 roku w klasyfikacji DSM-IV zaburzenie opisano jako mutyzm wybiórczy, natomiast wybiórczość dotyczy wybranych sytuacji milczenia dziecka, nie świadczy jednak o celowym wstrzymaniu się od mówienia przez dziecko.

 


 

Rodzaje mutyzm 


 

Warto wspomnieć, iż mutyzm dzieli się na trzy rodzaje zaburzenia, które zróżnicowane są pod względem sytuacji, wyzwalających u dziecka zaburzenie lękowe i powodujących jego milczenie. Do kluczowych rodzajów mutyzmu zalicza się:
 

  • mutyzm selektywny / mutyzm wybiórczy,

  • mutyzm sytuacyjny,

  • mutyzm całkowity.



Mutyzm selektywny - mutyzm wybiórczy


 

Warto podkreślić, iż mutyzm selektywny to inaczej mutyzm wybiórczy i określenia te stosowane są zamiennie. Mutyzm selektywny bardzo często objawia się tym, że dziecko bardzo dobrze komunikuje się z najbliższymi członkami rodziny, a całkowicie milczy w kontakcie z obcą osobą - np. opiekunką w przedszkolu lub nauczycielem w szkole. Wiele osób dowiadując się o mutyzmie wybiórczym żyje w przekonaniu, że nie może to dotyczyć jego dziecka, bowiem przecież nie jest z natury nieśmiałe. Trzeba mieć jednak na uwadze, że mutyzm selektywny nie można utożsamiać z nieśmiałością, bowiem dziecko w wielu społecznych sytuacjach może być radosne, roześmiane, a nawet inicjować różne zabawy.

 

W mutyzmie selektywnym chodzi o to, że mimo zaangażowania dziecka w zabawę i braku wycofania z pracy grupowej, ze względu na ogromny stres nie jest ono w stanie wydobyć z siebie głosu. W takiej sytuacji bardzo często do komunikacji wykorzystuje mimikę, czy różnego rodzaju gesty.


 

 

Mutyzm sytuacyjny


 

Mutyzm sytuacyjny z kolei pojawia się wtedy, kiedy milczenia dziecka można powiązać z konkretną sytuacją, która powoduje u niego zaburzenie lękowe i stres. Ten rodzaj mutyzmu często staje się przejściowy, bowiem dziecko z czasem oswaja się z daną sytuacją, co pozwala na komunikację z wykorzystaniem mowy. Może pojawić się na etapie adaptacji w przedszkolu czy też szkole, jednak mutyzm sytuacyjny na ogół samoistnie mija.



Mutyzm całkowity


 

Najcięższą postacią mutyzmu jest mutyzm całkowity, bowiem charakteryzuje się ten rodzaj zaburzenia całkowitym milczeniem dziecka i brakiem mowy. Dziecko bardzo dobrze rozumie co mówią do niego inni, jednak odpowiada jedynie z wykorzystaniem mimiki i gestykulacji.

Mutyzm całkowity stanowi przede wszystkim reakcję obronną dziecka na szok, który przeżyło. Często wydaje z siebie szepty, czy też krzyki, a starsze dzieci mogą nawet porozumiewać się w formie pisania. Mutyzm całkowity ma podłoże psychogenne i objawami towarzyszącymi są zaburzenia łaknienia, problemy z przełykaniem pokarmów czyli dysfagia, czy też niemożność w wydawaniu dźwięków.

Warto również podkreślić że dany rodzaj mutyzmu nie do końca jeszcze jednoznacznie świadczy o intensywności objawów, bowiem w przypadku natężenia objawów warto wyróżnić mutyzm lekkiego stopnia i mutyzm ciężkiego stopnia.

 

Przede wszystkim mutyzm lekkiego stopnia objawia się tym, że głównym kluczowym objawem nie zawsze jest milczenie. Dzieci z mutyzmem lekkiego stopnia mogą mówić, ale szeptem lub zdecydowanie ciszej od pozostałych w danej sytuacji. Jednak zależnie od sytuacji sygnalizują swoją obecność, czasem niezbyt chętnie utrzymują kontakt wzrokowy.

 

 

Natomiast dzieci z mutyzmem ciężkiego stopnia charakteryzują się całkowitym milczeniem, nie komunikują się na poziomie mowy z większością osób. Odczuwają lęk przed tym, że zostaną usłyszane przez innych np. w przedszkolu czy szkole.
 

 

Przyczyny i objawy mutyzmu

 

Trzeba wspomnieć, że dzieci z mutyzmem wybiórczym wcale nie są z natury samotnikami, bardzo zależy im na akceptacji i sympatii otoczenia. Jakie są w takim razie przyczyny mutyzmu i objawy mutyzmu ? Mutyzm wybiórczy objawy ma charakterystyczne i szczególnie powiązane z brakiem mowy, co zostało opisane powyżej w aspekcie rodzajów mutyzmu.



Jakie są charakterystyczne objawy mutyzmu ? Zalicza się do nich:
 

  • niemożność mówienia w określonych sytuacjach,

  • czas trwania niemożności mówienia utrzymuje się w granicach powyżej 4 tygodni,

  • unikanie kontaktu wzrokowego,

  • mogą współwystępować inne zaburzenia lękowe, przykładowo tiki nerwowe,

  • brak wyrażania emocji twarzą w twarz,

  • nadwrażliwość na dźwięki,

  • niskie poczucie własnej wartości.


Wracając jednak do przyczyn mutyzmu warto właśnie podsumować czym są przyczyny natury psychologicznej, które są kluczowe w występowaniu mutyzmu. Jakie są więc przyczyny mutyzmu ? Jak już wspomnieliśmy wyżej w perspektywie definicji mutyzmu, warto podkreślić, że w mutyzmie nie rozpoznaje się neurologicznych przyczyn zaburzeń mowy.

 

Przyczyn mutyzmu upatruje się w aspekcie natury psychologicznej, w ścisłym powiązaniu z odczuwanym lękiem czy innymi trudnymi dla dziecka emocjami. Z kolei o neurologicznych przyczynach zaburzenia mowy można mówić w przypadku uszkodzeń narządów mowy, uszkodzeń ośrodków mowy czy w wyniku opóźnień wykształcenia pewnych funkcji struktur mózgowych.

 


 

Diagnozowanie i leczenie mutyzmu


 

Mutyzm wybiórczy najczęściej dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym, czy wczesnoszkolnym, a pierwsze objawy zwykle pojawiają się między 3 a 6 rokiem życia. 


Co jest najważniejsze w leczeniu mutyzmu ? Istotna jest odpowiednio postawiona diagnoza, bowiem to ona ma znaczący wpływ na dalsze leczenie dziecka z mutyzmem wybiórczym. Czym szybciej zostanie zastosowana odpowiednia terapia psychologiczna, tym większe szanse na powodzenie w leczeniu mutyzmu. Diagnoza mutyzmu to złożony proces, który opiera się na opinii takich specjalistów takich jak: lekarz psychiatra, logopeda i psycholog dziecięcy. 

Przy diagnozie mutyzmu rodzice często zastanawiają się czy istnieje test na mutyzm ? Obecnie opracowany jest zestaw 25 arkuszy diagnostycznych, które służą do oceny skali objawowych zaburzeń lękowych u dzieci. Warto wspomnieć, że arkusze diagnostyczne pomocne są do diagnozy mutyzmu, jednak są jedynie pojedynczym elementem w złożonym procesie diagnozy.

 

Ponadto warto podkreślić, że arkusze diagnostyczne i ich właściwa interpretacja prowadzona jest przez psychologa z odpowiednimi uprawnieniami. Nie ma więc dostępnego w przestrzeni publicznej testu na mutyzm, który byłby pomocny do oceny zdrowia psychicznego dziecka z zaburzeniami lękowymi. W diagnozie mutyzmu wymagane jest badanie dziecka przez zespół specjalistów celem postawienia właściwej diagnozy.



Jak wygląda natomiast leczenie mutyzmu ? Mutyzm wybiórczy terapia opiera się przede wszystkim na redukowaniu poziomu lęku u dziecka, a także umacnianiu właściwych zachowań w sytuacjach stresujących. Kluczowe w leczeniu mutyzmu jest uwzględnienie sytuacji dziecka w której pojawiają się przejawy mutyzmu wybiórczego. Psychoterapia dziecka i psychoedukacja rodziców to istotne elementy dla poprawy funkcjonowania dziecka z mutyzmem. Możliwą i dostępną formą wsparcia dziecia i rodzica jest również psychoterapia online. Ponadto niezmiernie ważne jest zaangażowanie w proces leczenia opiekunów i wychowawców dziecka, bowiem to najczęściej właśnie w szkole czy przedszkolu dochodzi do milczenia dziecka. Intensywne oddziaływania terapeutyczne są w stanie wypracować pozytywne efekty już po kilku tygodniach systematycznej terapii. Warto zaznaczyć, że w mutyzm wybiórczy terapia wymaga również włączenia do terapii najbliższej rodziny dziecka.



 Połączenie psychoedukacji z psychoterapią, a także angażowanie rodziców w ćwiczenia z dzieckiem w domu są w stanie dać pozytywne efekty w leczeniu mutyzmu wybiórczego.
 

 



mutyzm wybiórczy leczenie



 

Literatura
 

Kos, E. A. (2022). Mutyzm wybiórczy–symptomatologia i czynniki predysponujące do ujawnienia się objawów zaburzenia u dzieci.

Wilczyńska, K., & Waszkiewicz, N. Mutyzm wybiórczy–opis zaburzenia i etiologia: czy wybiórczy brak mowy jest zaledwie wierzchołkiem góry lodowej?.

Bystrzanowska, M. Mutyzm selektywny-wyniki badań własnych.

 

Mutyzm u dzieci - wybierz psychologa dziecięcego i umów wizytę

Zuzanna Bończyk
EN EN
Zuzanna Bończyk PSYCHOTERAPEUTA, PSYCHOLOG
TERAPIA SKONCENTROWANA NA ROZWIĄZANIU
Psychoterapeuta dorosłych, Psychoterapeuta dzieci i młodzieży
Ataki Paniki Bezsenność Depresja Emocje, gniew Kryzys Strata, żałoba Lęk Poczucie własnej wartości Relacje z ludźmi Stres Wychowawcze problemy
+ więcej
Katarzyna Czerwińska
EN EN
Katarzyna Czerwińska PSYCHOTERAPEUTA, SEKSUOLOG, PSYCHOLOG
TERAPIA INTEGRACYJNA
Psychoterapeuta dorosłych, Psychoterapeuta dzieci i młodzieży, Psychoterapeuta rodzin, Seksuolog
Ataki Paniki Bezsenność Depresja Emocje, gniew Kryzys Lęk Lęk o zdrowie Lęki społeczne Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenia Poczucie własnej wartości PTSD Relacje z ludźmi Stres Seksualne problemy Trauma Związek, małżeństwo
+ więcej

Mutyzm - podsumowanie

Czy mutyzm przeminie z czasem?

Mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem o podłożu lękowym, który może pojawić się już we wczesnym dzieciństwie. Niestety mutyzm nie mija samoistnie, a objawy blokady mowy nie są czymś z czego można wyrosnąć.  

Nieleczony mutyzm powoduje nasilanie się lęku przed mówieniem w określonych sytuacjach społecznych, a tym samym utrwala całe zaburzenie lękowe. Warto więc jak najwcześniej podjąć terapię w przypadku dziecka z mutyzmem, aby zwiększyć szanse na wyleczenie tego zaburzenia.

Czym jest afazja i czy ma związek z mutyzmem ?

Afazja to zaburzenie mowy, które charakteryzuje sie utratą zdolności do komunikowania się za pomocą wypowiedzi słownych; jest to nieumiejętność rozumienia i formułowania sensownych zdań.

Osoby dotknięte afazją mają problemy z konstruowaniem zrozumiałych wypowiedzi, a także z rozumieniem tego, co czytają lub wypowiadają inne osoby. Trudności w komunikacji wynikają z nieumiejętnością układania zdań czy myleniem ze sobą poszczególnych słów.

Afazja jest spowodowana uszkodzeniem mózgu. Często afazja mylona jest z mutyzmem. Jednakże mutyzm jest czymś innym; w mutyzmie nie występuje brak umiejętności mowy, a jedynie brak komunikowania się w określonych sytuacjach, który spowodowany jest najczęściej lękiem.

Jak pomóc dziecku z mutyzmem ?

Mutyzm jest spowodowany najczęściej zaburzeniami lękowymi, kiedy dziecko ze strachu w danej sytuacji, miejscu lub obecności konkretnych osób nie jest w stanie się wypowiedzieć czy niczego zakomunikować.

W pierwszej kolejności warto przede wszystkim skonsultować się z psychologiem dziecięcym i rozpocząć właściwą terapię. Biorąc pod uwagę, że przyczyną blokady mowy jest lęk, warto zwrócić uwagę w jakich sytuacjach dziecko ma problem z mową i co może powodować jego strach przed mówieniem.

Należy zadbać o to, aby dziecko czuło się bezpiecznie i postarać się o regulowanie lęku u niego. Gdy dziecko doświadcza blokady mowy nie należy go krytykować, ani tym bardziej zmuszać do mówienia. Bardzo ważna jest akceptacja i uczulenie otoczenia, aby nie wymuszało na dziecku mowy.

Na czym polega terapia mutyzmu?

Terapia mutyzmu w głównej mierze polega na zniwelowaniu poziomu lęku i napięcia u dziecka. W terapii mutyzmu ważne jest budowanie pewności siebie i poczucia własnej wartości u dziecka, umiejętności wyrażania swoich emocji oraz umiejętności rozmowy o uczuciach i doświadczeniach.

Dziecko zachęcane jest do samodzielności, podejmowania decyzji oraz stawiania sobie celów. Warto wiedzieć, że terapia mutyzmu jest procesem wieloetapowym, który powinien angażować również rodziców, przedszkole czy szkołę.

Same spotkania z psychoterapeutą to tylko część pracy. Natomiast warto, aby dziecko miało odpowiednie wsparcie w codziennych sytuacjach, dlatego też psychoedukacja rodziców jest niezbędna. Psychoedukacja dotyczy kwestii postępowania i sposób wsparcia dziecka w radzeniu sobie z mutyzmem.  

Przenieś terapię do domu

Terapia w zaciszu domu, w dogodnym dla Ciebie terminie. Dyskretnie i profesjonalnie.

Umów się na wizytę online
Masz pytania? Napisz.
Specjalistyczna Przychodnia Twój Psycholog.online
* pola wymagane